Düz taban (pes planus), askerlik çağına gelen gençler arasında en sık sorulan sağlık sorunlarından biridir. Birçok kişi, bu durumun askerliğe doğrudan engel teşkil ettiğini düşünür. Ancak, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı, bu konuyu belirli tıbbi kriterlere göre değerlendirir. Dolayısıyla, her düz taban vakası askerlikten muafiyet anlamına gelmez. Karar, ayağın yapısı, fonksiyonelliği ve radyolojik bulgulara dayanmaktadır.

TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nde Düz Taban

Askerlik yükümlülerinin ayak sağlığı, “Sağlık Yeteneği Yönetmeliği”nin “Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları” bölümündeki Madde 66’ya göre incelenmektedir. Bu madde, düz tabanlığı derecesine ve kişinin yürüme fonksiyonunu etkileyip etkilemediğine göre sınıflandırır. Bu nedenle, değerlendirme sadece çıplak gözle yapılan bir kontrole dayanmaz.

Düz Taban Derecesine Göre Askerlik Durumu

Yönetmelik, düz taban vakalarını üç farklı sağlık diliminde ele alır. Her dilim, yükümlünün askerlik durumu hakkında farklı bir kararı ifade eder.

A Dilimi: Askerliğe Engel Olmayan Durumlar

Yönetmeliğe göre, “yürüyüşü güçleştirmeyecek derecede şekil bozuklukları ve kalkaneal yükseklik açısı 10 ila 19 derece (10 ve 19 dahil) düztabanlıklar” askerliğe elverişli kabul edilmektedir. Kalkaneal açı, topuk kemiğinin zeminle yaptığı açıdır ve röntgen ile ölçülür. Eğer bu açı belirtilen sınırlar içindeyse ve yürümede bir zorluk yaratmıyorsa, kişi askerlik hizmetini yapar.

B Dilimi: Askerlikten Muafiyet Sağlayan Durumlar

Askerlikten muafiyet sağlayan düz tabanlık, yönetmelikte çok net kriterlere bağlanmıştır. Bu karar için aşağıdaki bulguların tamamının bir arada olması gerekir:

• Yürüyüşün bozulmuş olması.
• Ayakta basarak çekilen röntgende talus ve kalkaneus kemikleri arasında ayrılma.
• Yan grafide talus, naviküler ve birinci metatars kemiklerinden geçen çizgide açılanma.
• Tarsal kemiklerde dejenerasyon (yıpranma).
• Kalkaneal yükseklik açısının 10 dereceden az olması.

Görüldüğü gibi, sadece tabanın düz olması yeterli değildir. Bununla birlikte, kemik yapısında bozulma ve yürüme fonksiyonunda kayıp olması da gerekmektedir.

D Dilimi: İleri Derece Düz Taban Vakaları

En ağır durumlar bu dilimde yer alır. “Yürüyüşe tam engel olan flask düztabanlık” veya kas spazmlarının eşlik ettiği “spastik düztabanlık” gibi vakalar, kişinin barışta ve savaşta askerliğe elverişli olmadığını gösterir ve doğrudan muafiyet nedenidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Düz taban asker olabilir mi?

Evet, olabilir. Eğer düz tabanlık, kişinin yürüme fonksiyonlarını bozmuyorsa ve röntgen ölçümlerinde topuk kemiğinin zeminle yaptığı açı (kalkaneal yükseklik açısı) 10 ile 19 derece arasındaysa, bu durum askerliğe engel teşkil etmez. Ancak, yürümenin bozulduğu ve kemik yapısında belirli deformasyonların olduğu ileri vakalar askerlikten muaf tutulur.

Asker olmak için düz taban derecesi kaç olmalı?

Askerliğe elverişlilik için temel kriter, röntgenle ölçülen kalkaneal yükseklik açısıdır. Yönetmeliğe göre bu açının 10 ile 19 derece (bu dereceler dahil) arasında olması gerekmektedir. Açı 10 derecenin altına düştüğünde, diğer kemik bozulmalarıyla birlikte muafiyet kararı verilebilmektedir.

Muafiyet Olmak İçin Derecesi Kaç Olmalı?

Askerlikten muafiyet için kalkaneal yükseklik açısının 10 dereceden az olması gerekir. Ancak bu tek başına yeterli bir kriter değildir. Yönetmeliğe göre muafiyet kararı için bu düşük açıya ek olarak; yürüyüşün bozulması, tarsal kemiklerde dejenerasyon ve diğer spesifik radyolojik bulguların da bir arada tespit edilmesi zorunludur.

Düz taban ameliyatı olduktan sonra asker olunur mu?

Yönetmelik, düz taban ameliyatı hakkında özel bir madde içermez. Değerlendirme, ameliyat sonrası ayağın son durumuna göre yapılmaktadır. Eğer ameliyat başarılı geçmişse ve kişinin ayağı, yönetmeliğin A diliminde belirtilen “askerliğe elverişli” kriterlerini (yürüme fonksiyonunun normal olması, gerekli açıların sağlanması vb.) karşılıyorsa, kişi askerliğe elverişli kabul edilebilir. Nihai kararı, ameliyat sonrası durumu inceleyecek olan askeri sağlık kurulu verir.

Muayene Süreci Nasıl İşler?

Düz taban şüphesi olan bir yükümlü için süreç, standart sağlık muayenesi adımlarını takip eder.

Aile Hekimi ve Ortopedi Sevki

Askerlik yoklaması sırasında aile hekimi veya tek tabip, fiziki muayenede düz tabanlıktan şüphelenirse, yükümlüyü ileri tetkik için TSK sağlık kurulu raporu vermeye yetkili bir hastanenin Ortopedi ve Travmatoloji kliniğine sevk eder.

Hastanede Yapılan Değerlendirme

Ortopedi uzmanı, öncelikle fiziki muayene yaparak yürüme fonksiyonunu ve ayak yapısını inceler. Ardından, kesin tanı için ayağınızın basarak röntgen filmleri çekilmektedir. Doktor, bu filmler üzerinde gerekli ölçümleri yaparak kalkaneal açı ve diğer kemik yapılarının durumunu yönetmelikteki kriterlere göre değerlendirir. Sonuç olarak, sağlık kurulu bu bulgular ışığında “Askerliğe Elverişlidir” veya “Askerliğe Elverişli Değildir” kararını verir.